Studieavond 15 februari 2017

Verslag studieavond Ziekenzalving – Woudenberg – 15 febr. 2017 door Marleen Vos.

Deze avond werd georganiseerd door Machsèh. Dit is een kennisplatform voor bezinning en toerusting over heling en vernieuwing voor predikanten, kerkelijk werkers en ambtsdragers
Er bestaat, in de kring van kerkelijke gemeenten die tot de Gereformeerde Bond kunnen worden gerekend, een toenemende behoefte aan en vraag naar bezinning en toerusting op het terrein van heling en vernieuwing en specifiekere vormen van pastoraat.
Een aantal predikanten, dat zich met de Gereformeerde Bond verbonden weet, heeft elkaar gevonden in een gemeenschappelijk verlangen naar het vernieuwende werk van de Heilige Geest. Zij willen een weg zoeken die begaanbaar is, waar enerzijds wordt gewaakt voor eenzijdigheden (zoals bijvoorbeeld het al te direct toeschrijven van ziekte aan zonde) en waar anderzijds de Bijbelse rijkdom van het vernieuwende en helende werk van Gods Geest onderzocht wordt en ruimte krijgt.

Kennisplatform
Er blijkt, bij predikanten, kerkelijk werkers en kerkenraden, behoefte te zijn aan een kennisplatform van bezinning voor theorie en praktijk, waar zij gebruik van kunnen maken om (ook) op dit terrein op een goede en zorgvuldige wijze leiding te kunnen geven aan de gemeente.
Vier predikanten, hieronder genoemd, hebben het initiatief genomen tot deze website, een digitale ontmoetingsplek voor onderlinge uitwisseling, wederzijdse toerusting en geestelijke bemoediging van/voor predikanten, kerkelijk werkers en kerkenraden.
Ds. G. (Gerrit) van Goch, predikant te Scherpenzeel
Ds. M.J. (Martin) van Oordt, predikant te Bodegraven
Ds. F.J.K. (Frits) van Santen, predikant te Kampen
Dr. G.C. (Gerrit) Vreugdenhil, predikant te Gouda
Via drs. Paul van Dam uit Houten (bij ons soms gastpredikant) werd ik op deze avond gewezen en ben er heen gegaan met Johan en Anneke de Korte, en Marijke Evera.

Deze avond was een theologische bezinning op ziekenzalving. Ds. van Goch opende de avond met gebed, we zongen psalm 147 en er werd gelezen uit Ex. 15: 22 – 27. In vers 26 zegt God: “Ik, de Heer, ben het die jullie geneest”. Jahweh Rofèka is Zijn naam! In het OT gaat het over genezing in de verbondscontext, maar zeker ook in het NT is er veel sprake van genezing.

Ds. van Santen gaat verder met het lezen van Jac. 5: 13-16, het welbekende gedeelte over de ziekenzalving. Er wordt vooral ingezoomd op de verzen 13 en 14:
“Als een van u het moeilijk heeft, laat hij bidden; is hij vrolijk, laat hij een loflied zingen. Laat iemand die ziek is de oudsten van de gemeente bij zich roepen; laten ze voor hem bidden en hem met olie zalven in de naam van de Heer.”
Vier punten krijgen aandacht:
1. ziek zijn
2. enkele oorzaken
3. initiatief
4. in naam van de Heer

> Bekijk de hand-out van de presentatie

In de tijd van de vroege gemeente, of zelfs al eerder, in Marc. 6: 12, 13 genoemd, is sprake van ziekenzalving. Jezus stuurt Zijn 12 discipelen erop uit om te “oefenen” wat ze van Hem gezien hadden: “Ze gingen op weg en maakten het goede nieuws bekend om de mensen tot inkeer te brengen, en ze dreven veel demonen uit en zalfden veel zieken met olie en genazen hen.”
Hoe heeft zich dit verder ontwikkeld? Wat is er uit het verleden hierover bekend? De eerste 1000 jaar kreeg ziekenzalving een wettige plek, maar in de 12e eeuw werd het vervormd en misbruikt: de Rooms Katholieke kerk gaf er een eigen twist aan en gebruikte het als “laatste oliesel”. Vanwege dit feit hielden de Reformatorischen ’t op een afstand. Toch stonden Luther, en met name Calvijn, er positief tegenover. Vanaf de 19e eeuw komt er weer meer belangstelling voor. Maar tegelijk ook weerstand onder invloed van verlichtingsdenken, wetenschap, en misstanden.

Terug naar Jac. 5. Er zijn nog twee belangrijke dingen die genoemd worden door Paulus. In vs. 15 zegt hij dat het gelovige gebed de zieke zal redden. Degenen die bidden, moeten dus wel geloof hebben! Het gelovige gebed kan vertaald worden met “smeekgebed”, een volledige toewijding aan de genezende God.
In vs. 16 noemt hij verder het belang van schuld belijden aan elkaar: “Beken elkaar uw zonden, en bid voor elkaar, dan zult u genezen.” De genezende kracht kàn geblokkeerd worden door zonden, persoonlijk of meer algemeen in de gemeente. Ook m.b.t. bijv. occulte invloeden of schuld in bredere zin. Zie ook 1 Cor. 11 vanaf vs. 27. Belijdt elkaar dus uw zonden, zegt Paulus. Onderzoek voor ieder die er is, of er zonde is. Biecht het op aan elkaar, er zal reiniging zijn daardoor, en vervolgens eenheid in liefde. Zo heeft ieder een zuiver geweten, en komt er ruimte voor genezing, want waar vergeving is, daar zal genezing zijn.

1. Ziek zijn
Wat wordt in deze context verstaan onder “ziek zijn” ? De betekenis van “ziek” in vs. 14 is krachteloos zijn, ernstig vermoeid zijn. In vs. 15 “verflauwen, meer dan zwak zijn”. (hopelijk geef ik dit goed weer, want het ging best snel). In vs. 15 staat ook: …..”de Heer zal hem (de zieke) laten opstaan”. Oprichten, opstaan kun je hier lezen als herstellen van een ernstige ziekte, lichamelijk genezen en/of “redden”. God is soeverein: Hij bepaalt wat nodig is op dat moment. En Hij is niets aan ons verplicht.

2. Enkele oorzaken van ziekte
- door de zondeval ligt er een vloek op de wereld. De gebrokenheid van de schepping.
- door het toelaten van satan (zie verslag vorige studiedag van 16-9-2016 op deze website), zondige praktijken.
- ongezonde leefstijl

3. Initiatief
Het initiatief om de oudsten bij elkaar te roepen, gaat uit van de zieke zelf. Hij/zij heeft erover nagedacht. In dat proces is er een reflectie op jezelf: wat is mijn relatie tot Hem, hoe zie ik Hem, wat is mijn beeld van Hem?
Om ziekenzalving vragen is een voorrecht van iedere zieke gelovige. Hij/zij gelooft in de almachtige God.

4. In naam van de Heer
De oudsten bidden in geloof: er mag dus iets verwacht worden! Staan op de beloften van God! De zalving vindt altijd plaats in de naam van de Heer. In vs. 14 wordt “Heer” hier vertaald met “Kurios” (Griekse woord Heer, Meester, met gezag, als iemand die het voor het zeggen heeft). In Hand. 3 en 19 vinden ook genezingen plaats in de naam van Jezus, d.w.z. op het gezag van – in de autoriteit van: “In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest zal Hij je oprichten en genezen”.

Basishandelingen
Hoe gaat dit alles praktisch gezien in zijn werk? De volgorde is:

De zieke is gehoorzaam aan het Woord, dus vraagt om ziekenzalving. Je mag verwachting hebben over genezing omdat immers God Zelf de mogelijkheid biedt! Zie de beloften in Ps. 103 en Jes. 53.
De zieke doet daarop een verzoek aan de oudsten
Er wordt een bijeenkomst gepland
Men belijdt elkaar de zonden (ook het belijden van de afhankelijkheid aan God, en stil worden voor Hem).
Er wordt gebeden. De gemeente is op de hoogte, en bidt op dat moment op de achtergrond mee!
De zieke wordt gezalfd. De Shalom (heelheid) van God wordt over hem/haar uitgegoten.
Afsluiten met dankzegging, want àltijd laat God Zijn aanwezigheid zien! Vraag na afloop evt. “Hoe heb je het ervaren?” Zorg dat er bewustwording is van het feit dat de Heer in ons midden was!

Betekenis Zalfolie
Olie (met name olijfolie) was in Bijbelse tijd een algemeen aanvaard geneesmiddel, maar in de context van Jac. 5 is er meer. Kijk bijv. naar Luk. 10 waar olie als geneesmiddel wordt gebruikt door de barmhartige Samaritaan. Het is een heenwijzing naar een medicatie die door God gegeven wordt. Zalving van de zieke linkt ook aan het zalven van koningen in het OT. Zalving in het OT betekent toewijding aan God voor een bepaalde taak. In Lev. 21, waar het over de zalving van de priester gaat, zegt God: “Ik ben de Heer, ik heilig hem”. Daar zit het woord “helen” in. Er is werking van de Heilige Geest! Die werkt altijd helend.
Het zalvingsmoment, de olie, symboliseert de aanraking door de Heilige Geest, een kostbaar moment! De geur van de olie is krachtig, die blijft om je heen hangen, als teken van de aanwezigheid van de Heilige Geest.

Enkele opmerkingen die tijdens het gesprek hierna met de aanwezigen naar voren kwamen:

Er is een voorbeeld liturgie voor ziekenzalving beschikbaar uit Gouda. Maar deze wordt altijd opgesteld in overleg met de zieke, ook wat betreft de te zingen liederen. Er zijn ook voorbeelden van gemeenten die een paar keer per jaar een dienst houden voor meerdere zieken tegelijk.
De bijeenkomst moet niet langer dan een uur duren, omdat het vaak een intens en emotioneel moment is.

Wanneer ga je als kerkenraad in op een verzoek tot ziekenzalving? Zijn er criteria? Je moet voorzichtig zijn om een “medicatie-archief” aan te leggen. Het ervaren van lijden, of chronische klachten, kan doorslaggevend zijn. Mensen hebben soms een associatie met doodgaan als men om ziekenzalving vraagt, maar dat is natuurlijk niet aan de orde. Dat is nog de invloed van de RK kerk.
Er moet pastoraal mee omgegaan worden, zoals Jezus deed. Wij hebben vaak de neiging om “politiek” te denken: "wat heeft het voor gevolg?”.
Als er een vraag naar ziekenzalving komt, en men is er niet klaar voor (verlegenheid, onbekendheid, niet weten hoe te handelen), dan loop je achter de feiten aan.

De focus bij ziekenzalving is de gebedshandeling met handoplegging. De betekenis hiervan is het symbolisch doorgeven van de kracht van de Heilige Geest. Dit zijn we kwijtgeraakt!
Als er in de Bijbel gesproken wordt over de “tekenen van het Koninkrijk”, dan worden daar wonderen onder verstaan.

Als iemand aangeeft na afloop, of later, genezen te zijn, raad dan altijd aan dat diegene alsnog een dokter bezoekt. Jezus stuurde ook de melaatse naar de priester.

Nog een tekst die genoemd werd: Spr. 4: 20-22. Het Woord van God als medicijn voor je lichaam!

Er werden nog twee filmpjes getoond. Eén over de genezing van Janneke Vlot, bij Jan Zijlstra, en een filmpje over hoe het absoluut niet moet gaan.

Bezinning is nodig.

Volgende bijeenkomst is op 29 mei, waar de presentatie zal zijn van het boek “Geestelijke strijd in de kracht van Jezus”, geschreven door ds. G. Vreugdenhil.